Ontdek nu onze kunst!
Han van Meegeren: De Meestervervalser Die de Kunstwereld Bedroog
Bron : wikipedia
In de jaren 1930 vertrok Van Meegeren naar Zuid-Frankrijk, waar hij zijn meesterplan smeedde: het maken van "nieuwe" oude meesters om de critici te misleiden. Hij richtte zich op Johannes Vermeer, een 17e-eeuwse schilder wiens werken zeldzaam en zeer gewild waren. Van Meegeren ontwikkelde een ingenieuze methode om zijn vervalsingen geloofwaardig te maken:
Authentieke materialen: Hij gebruikte 17e-eeuwse doeken door oude schilderijen te kopen en de verf te verwijderen.
Oude technieken: Hij mengde verf met bakeliet, een kunststof die, na droging in een oven, de verf deed lijken alsof deze eeuwen oud was.
Craquelé-effect: Door de doeken rond een cilinder te rollen, creëerde hij de kenmerkende scheurtjes die oude schilderijen hebben.
Historische kennis: Hij bestudeerde Vermeers stijl tot in detail om schilderijen te maken die pasten bij de "verloren" vroege werken van de meester.
Zijn eerste grote succes was De Emmaüsgangers (1937), dat hij als een "onontdekte Vermeer" verkocht aan Museum Boijmans Van Beuningen voor 540.000 gulden – een fortuin in die tijd. Kunstexpert Abraham Bredius prees het werk als een meesterwerk, en de kunstwereld trapte erin. Geïnspireerd door het succes en de hoge bedragen, ging Van Meegeren verder met vervalsen.
Een riskante dans met de nazi's
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bereikte Van Meegeren's bedrog een hoogtepunt. In 1943 verkocht hij via een tussenpersoon een vervalste Vermeer, Christus en de overspelige vrouw, aan nazi-leider Hermann Göring voor 1,65 miljoen gulden. Dankzij zijn vervalsingen leidde Van Meegeren een luxeleven, met meer dan vijftig grachtenpanden in Amsterdam. Maar deze transactie zou hem bijna fataal worden.
Na de bevrijding in 1945 werd Van Meegeren gearresteerd op verdenking van collaboratie, omdat hij "Nederlands cultureel erfgoed" aan de nazi's zou hebben verkocht. Geconfronteerd met een mogelijke doodstraf, bekende hij in een cel zijn geheim: de "Vermeer" was geen Vermeer, maar zijn eigen werk. Om zijn bekentenis te bewijzen, schilderde hij in gevangenschap een nieuwe nep-Vermeer, De jeugdige Christus lerarend in de tempel. De kunstwereld was in shock, en Van Meegeren werd een sensatie.
Een getalenteerde schilder met een verborgen agenda
Henricus Antonius "Han" van Meegeren (1889-1947), geboren in Deventer, was een Nederlandse kunstenaar die de kunstwereld op zijn kop zette. Hoewel hij een begaafd schilder was, werd hij wereldberoemd als meestervervalser, met name door zijn vervalsingen van werken van Johannes Vermeer. Zijn verhaal is een fascinerende mix van talent, wraak en sluwheid, waarbij hij musea, kunstcritici en zelfs nazi-kopstuk Hermann Göring voor de gek hield.
Een klassieke ziel in een moderne tijd
Van jongs af aan had Van Meegeren een passie voor tekenen en schilderen, geïnspireerd door de oude meesters zoals Vermeer. Zijn leraar, Bart Korteling, bracht hem de technieken van de Nederlandse Gouden Eeuw bij, maar zijn vader keurde zijn artistieke ambities af en dwong hem bouwkunde te studeren in Delft. Hoewel hij daar een prestigieuze prijs won voor zijn ontwerp van het interieur van de Laurenskerk, koos Van Meegeren in 1913 voor zijn ware roeping: de schilderkunst. Hij vestigde zich in Den Haag, waar hij portretten schilderde en succes boekte met werken zoals Het Reetje (1921), een geliefde koperdiepdruk die in veel Nederlandse huiskamers hing.
Maar de kunstcritici waren minder enthousiast. In een tijd waarin moderne kunstenaars zoals Mondriaan en Picasso de boventoon voerden, werd Van Meegeren's klassieke stijl als "ouderwets" en "weinig origineel" afgedaan. Vernederd door de kritiek en geweigerd als voorzitter van de Haagse Kunstkring, groeide zijn frustratie. Hij zwoer wraak op de kunstelite die hem kleineerde.
In 1947 werd Van Meegeren veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf voor vervalsing, maar hij overleed kort daarna aan een hartinfarct, voordat zijn straf begon. Zijn nalatenschap blijft controversieel. Sommigen zien hem als een geniale kunstenaar die de elitaire kunstwereld te kijk zette; anderen als een opportunist die musea en verzamelaars bedroog. Zijn vervalsingen, zoals De Emmaüsgangers, brachten in totaal meer dan 30 miljoen dollar op (omgerekend naar hedendaagse waarde), maar zijn eigen werk, zoals Het Reetje, blijft geliefd.
Held of schurk?
Een blijvende erfenis
Van Meegeren's verhaal leeft voort in boeken, films zoals The Last Vermeer (2019) met Guy Pearce, en zelfs in het Rijksmuseum, dat zijn dodenmasker verwierf. Zijn leven laat zien hoe dun de lijn is tussen kunst en bedrog. Was hij een meestervervalser of een miskend talent? Misschien wel beide. Zijn werk blijft een intrigerende herinnering aan hoe kunst, ego en wraak samenkomen in een verhaal dat de wereld blijft fascineren.
Han van Meegeren, meestervervalser, Johannes Vermeer, kunstvervalsing, De Emmaüsgangers, Het Reetje, Nederlandse kunst, Gouden Eeuw, Hermann Göring, Museum Boijmans, kunstgeschiedenis, vervalste schilderijen.
